Να δεις πως το λένε, πώς το λένε! Α, ναι γιορτή της δημοκρατίας! Κόσμος και
κοσμάκης θα συρρεύσει και πάλι στις κάλπες, είτε από συνήθεια είτε από επιλογή,
για να διαλέξει τους «άριστους». Άλλοι τόσοι πάλι, είτε συνειδητά είτε από
αδιαφορία, θα προτιμήσουν να μείνουν σπίτι τους ή να πάνε για καφέ. Ποια
δημοκρατία όμως γιορτάζουμε κάθε φορά που πηγαίνουμε στις κάλπες; Τι σχέση έχει
αυτή η δημοκρατία με τα προτάγματα της ελευθερίας και της ισότητας που
υποτίθεται ότι υπηρετεί;
Η βασική αρχή της σημερινής δημοκρατίας είναι η
αντιπροσώπευση και η ανάθεση. Κάθε τέσσερα χρόνια καλούμαστε να επιλέξουμε μέσω
της ψήφου μας αυτούς που θα ασχοληθούν με τα κοινά αντί ημών. Τα κριτήρια με τα
οποία γίνεται αυτή η επιλογή ποικίλουν (πολιτικά, ιδεολογικά, ταξικά, φιλικά,
πελατειακά...). Η ουσία όμως παραμένει ότι οι πολίτες ενός τόπου αποποιούνται
της ευθύνης αλλά και της δυνατότητάς τους να ελέγξουν οι ίδιοι τις δημόσιες
υποθέσεις και αναθέτουν αυτό το έργο σε κάποιους άλλους. Έτσι όμως η ελευθερία
που υποτίθεται ότι κατοχυρώνεται μέσω της δημοκρατίας γίνεται μια φενάκη αφού
για τέσσερα χρόνια όλη η δύναμη συγκεντρώνεται στα χέρια των αντιπροσώπων οι
οποίοι κυρίως είναι όργανα οικονομικών ελίτ. Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι η αρχή
της αντιπροσώπευσης ήταν εντελώς ασύμβατη με την ιδέα της δημοκρατίας όχι μόνο
στην αρχαία Ελλάδα (όπου οι αποφάσεις λαμβάνονταν από τη συνέλευση των πολιτών
η οποία συνερχόταν πολύ τακτικά και επέλεγε τους αξιωματούχους της κυρίως μέσω
της κλήρωσης) αλλά και την περίοδο του Διαφωτισμού. Αναφερόμενος στην πολιτική
κατάσταση της Αγγλίας, όπου συνυπήρχαν εκλεγμένο κοινοβούλιο και βασιλιάς, o
Ρουσσώ έλεγε ότι οι Άγγλοι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, αλλά στην
πραγματικότητα ασκούν την όποια ελευθερία τους δίνεται μόνο μια φορά τα τέσσερα
χρόνια, όταν επιλέγουν τους αντιπροσώπους τους.
Αυτή η κουλτούρα της ανάθεσης συμπορεύεται με την
αντίληψη ότι η πολιτική είναι μια υπόθεση που ανήκει στη σφαίρα των ειδικών και
η οποία ασκείται από κάποιους που γνωρίζουν καλύτερα από τους υπόλοιπους τι
πρέπει να γίνει. Έτσι όμως η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών αποξενώνεται
από τα δημόσια πράγματα και καταλήγει στην ιδιώτευση. Εκεί ακριβώς εδράζεται
και η διαιώνιση του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Στην ευρέως καλλιεργούμενη
από τις ελίτ και εντελώς βέβαια αντιδημοκρατική πεποίθηση ότι ο λαός είναι
ανίκανος να αυτοδιευθυνθεί και άρα έχει ανάγκη από κάποιους άριστους που θα τον
κυβερνήσουν αποτελεσματικά. Διπλή αλλοίωση της έννοιας της Δημοκρατίας. Οι
αρχαίοι Αθηναίοι δε διέθεταν καν κυβέρνηση αλλά μόνο υπόλογα στην εκκλησία του
δήμου και ανακλητά ανά πάσα στιγμή εκτελεστικά όργανα. Όσο για την
αποτελεσματικότητα της σημερινής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα (δήμος,
περιφέρεια, χώρα) δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε γύρω μας...
Και όταν βέβαια κάποιοι (αυτο)αναγορεύονται σε
ειδικούς, δεν έχουν καμία διάθεση να απαρνηθούν τα προνόμια τους και να
εγκαταλείψουν τα «καθήκοντα» που τους έχουν δοθεί. Στη συντηρητική τους
πλειονότητα οι εκλεγμένοι ασκούν την πολιτική ως επάγγελμα, κατέχουν τα
αξιώματά τους για πολλά χρόνια, αμείβονται για αυτά, συχνά μάλιστα «παραδίδουν»
τη θέση τους σε μέλη της οικογένειά τους. Σαν να μιλάμε για το δικό τους
μαγαζί. Αυτή η επαγγελματοποίηση της πολιτικής ζωής οδηγεί σε συναγελασμό και
διαπλοκή με επιχειρηματίες και οικονομικά ισχυρούς, πράγμα τελείως φυσιολογικό
εφόσον κάθε συνεπής καριερίστας αναζητά στηρίγματα για να ανέλθει στην κλίμακα.
Αυτή η ανέλιξη άλλωστε γίνεται στα πλαίσια ενός κλειστού μηχανισμού του
κόμματος, στο οποίο εντάσσονται από νεαρή ηλικία και το οποίο υπηρετούν με
περισσότερη ή λιγότερη πίστη. Εκείνο είναι άλλωστε που τους προτείνει στην
ιδιότυπη πολιτική «αγορά εργασίας», τους ψηφοφόρους. Όσο περισσότερο όμως οι
πολιτικοί γίνονται μια κλειστή κάστα, στην οποία για να βρεθείς χρειάζεσαι είτε
κομματική αφοσίωση ούτε οικονομική επιφάνεια, τόσο περισσότερο απομακρύνονται
από το υπόλοιπο κοινωνικό σώμα, υλικά και πνευματικά και ενδιαφέρονται
αποκλειστικά για την αναπαραγωγή της δικής τους εξουσίας.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι φανερό ότι η
άσκηση της (δημοκρατικής) πολιτικής γίνεται με όρους εντελώς αλλοτριωμένους. Η
δημοκρατία προϋποθέτει τη δημοσιότητα, τη διαφάνεια, την ανοιχτότητα. Οι
αποφάσεις παίρνονται από όλους, εφαρμόζονται σε όλους γιατί αφορούν τη ζωή
όλων. Τι γίνεται όμως σήμερα; Οι εκλεγμένοι (η βουλή και τα δημοτικά
συμβούλια), συνήθως επικυρώνουν αποφάσεις που έχουν παρθεί σε επίπεδα κορυφής,
μακριά από κάθε έννοια δημόσιας διαβούλευσης. Πρόκειται για το χειρότερο είδος
πολιτικής, εκείνο που ασκείται στο σκοτάδι χωρίς ο πολίτης να μπορεί να αντιληφθεί
τι ακριβώς διακυβεύεται και ποια είναι τα αληθινά κίνητρα εκείνων που
διευθύνουν τις ζωές μας. Αλλά και οι συνέπειες των αποφάσεων δε γίνονται ποτέ
γνωστές ή παρουσιάζονται από τον παραμορφωτικό και ιδιοτελή φακό των Μ.Μ.Ε. Η
προπαγάνδα αντικαθιστά τη γνώση, η μυστικότητα τη διαφάνεια. Πόσο δημοκρατικό
είναι άραγε αυτό;
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα νομίσει κάποιος ότι
συμμετέχει στα κοινά μέσω των εκλογών, ας το σκεφτεί καλύτερα. Γιατί η
ουσιαστική συμμετοχή και δημοκρατία πραγματώνονται όταν βρισκόμαστε ο ένας
δίπλα από τον άλλον, πρόσωπο με πρόσωπο, στη διαβούλευση και τον αγώνα. Όταν
στους τόπους και χώρους που δραστηριοποιούμαστε παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας
αφήνοντας στην άκρη τους ειδικούς και «άρχοντες». Και όταν συνειδητοποιούμε ότι
αυτή η αυτόνομη δράση εκτείνεται στο διηνεκές αναγνωρίζοντας ως μοναδικό όριο
εκείνο που η ίδια συνειδητά θέτει στον εαυτό της.
ομάδα ελευθεριακών κομμουνιστών
Μάιος 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου